Participatie; er is al veel over geschreven en over gezegd. Er wordt hierbij vaak ingegaan op de vraag hoe we het proces rondom de toepassing van participatie vormgeven. Dit is van grote toegevoegde waarde, maar er is niet zoiets als hét participatieproces. Elke situatie is anders en wijkt net even af van andere en daarmee is participatie altijd maatwerk.

Wat is participatie?
Als je via google even een rondje doet, kom je regelmatig tegen dat participatie voor sommigen een jeukwoord is. Om met de woorden van Japke d. Bouma te spreken betekent dit: “Jargon, clichétaal, holle frasen. Blabla-taal”[1]. Hiermee wil ik absoluut niet de vergelijking maken dat participatie blabla is, maar het woord participatie zorgt bij sommigen voor jeuk. In dat soort situaties is het altijd goed om de Van Dale te raadplegen om te kijken wat nu eigenlijk wordt bedoeld. Participatie is volgens de Van Dale “het hebben van een aandeel in iets = deelname”.

Motieven en doelen
Het bepalen van de eigen doelen en motieven waarom participatie wordt toegepast is belangrijk. Zo kan het zijn dat het toch nog vooral wordt gezien als iets wat moet gebeuren. Gelukkig is ook vaak het doel om te komen tot daadwerkelijk betere plannen waarbij het draagvlak wordt vergroot, waarbij het overigens een misvatting is te denken dat participatie per definitie leidt tot draagvlak.

Wat mogelijk nog belangrijker is, is jezelf de vraag te stellen wat de doelen en motieven zijn van degenen die deelnemen of juist niet deelnemen. Waarom zouden mensen een aandeel in ontwikkelingen willen hebben? Mensen verschillen en daarmee ook de behoefte en bereidheid tot participatie. Inzicht in de motieven en doelen en de achtergrond van mogelijke deelnemers helpt in een onderbouwde en transpartante afweging van je participatie-aanpak.

Emoties
Zoals hiervoor al benoemd, mensen verschillen en daarmee ook de manier waarop ze reageren. Deze reactie komt mede voort uit emotie. Emoties geven aan wat we belangrijk vinden en zetten aan tot actie. Emoties zijn te beïnvloeden en te benutten, zonder dat sprake is van manipuleren. Als je kijkt naar de doelen en motieven van verschillende partijen en de emoties die een rol spelen, is het mogelijk om via sturing deze emoties om te zetten in constructieve acties.

Blijf alert en durf aan te passen
Ik begon er al mee, er is niet zoiets als hét participatieproces. Het is zeker mogelijk, en juist noodzakelijk, om op basis van een goede analyse vooraf een proces uit te werken met de te nemen stappen en acties. Dat proces moet je alleen niet zien als het spoorboekje wat zonder meer gevolgd moet worden. Luister naar wat er leeft bij deelnemers en wat zij belangrijk vinden, heb voldoende oog voor emoties én durf je proces aan te passen als daar aanleiding voor is. Een participatieproces is een continu proces en het leren van je ervaringen, en die van anderen, is onmisbaar om dit in goede banen te leiden[2].

Wij denken graag met u mee!

Vanuit Juust zijn we veelvuldig betrokken bij projecten waarin participatie een grote rol speelt en waarin we een aanpak bepalen die aansluit op de betrokkenen. Dit betreft onder andere planologische procedures, de voorbereiding op de Omgevingswet, civiele projecten en het opstellen van beleid en visies. Mooie voorbeelden hiervan zijn het GVVP voor de gemeente Terneuzen en de herinrichting van de Bloemenbuurt in de gemeente Vlissingen. We ontwikkelden ook een participatietool, namelijk de online storymap. Wij denken dan ook graag met u mee bij de vraagstukken die bij u leven en het leveren van het gewenste maatwerk!

[1] https://www.johanstevens.nl/jeukwoorden

[2] F. van Dalfsen, H. Wesseling & S. Blok, Leren in participatieland, Utrecht: Berenschot 2021